پاراگراف چیست؟
یک پاراگراف مجموعه ای از چند جمله است که یک مفهوم اصلی را شرح می دهند. به طور معمول این مفهوم اصلی در «جمله ی موضوع» بیان می شود که اغلب نخستین جمله ی پاراگراف است و اندکی با تورفتگی نوشته می شود. دیگر جمله های پاراگراف، باید به شرح و گسترش جمله ی موضوع کمک کنند و به آن ها «جمله های پشتیبان» می گویند. برخی پاراگراف ها، یک «جمله ی نتیجه گیری» هم دارند که نظر اصلی پاراگراف را خلاصه می کند یا نکته ی مهمی را درباره ی آن یادآور می شود. این جمله به طور معمول در پایان پاراگراف می آید. نویسنده در نوشتن همه ی این جمله ها باید مفهوم واحدی را با نظم منطقی بیان کند و شرح دهد.
برای مثال، به پاراگراف زیر دقت کنید:
زبان علمی بسیار دقیق و روشن است و بیان نادرست واژه های علمی می تواند به سردرگمی دانش آموزان منجر شود. برای مثال، فرضیه در بیش تر کلاس های علوم به صورت حدس علمی تعریف می شود، حال آن که پیش گویی نیز نوعی حدس علمی است. پیش گویی، حدس علمی درباره ی نتیجه ی یک آزمایش خاص است و فرضیه، حدس علمی درباره ی علت رخ دادن آن نتیجه است. ما آموزگاران باید این مفهوم ها را درست به دانش آموزان منتقل کنیم تا بتوانند پژوهش های خود را به صورت علمی تری انجام دهند.
موضوع این پاراگراف، مشکل بیان نادرست واژه های علمی در کلاس درس است که در جمله ی نخست پاراگراف(جمله ی موضوع) مطرح شده است. سپس این موضوع در دو جمله(جمله های پشتیبان) و با آوردن مثال، شرح داده شده است. در پایان نیز پاراگراف با «جمله ی نتیجه گیری» به پایان رسیده که اهمیت به کارگیری درست این واژه ها را یادآوری می کند.
نمونه ی دیگر:
در جامعه ی صنعتی و بسیار پیچیده ی امروزی بیشتر چیزهایی که در زندگی با آن ها سر و کار داریم ساخته ی دست انسان است. ما با انواع ماشین ها کار می کنیم و با دو چرخه، ماشین سواری، اتوبوس یا قطار رفت و آمد می کنیم. اوقات فراغت خود را با وسایلی مانند رادیو، تلویزیون، ضبط صوت و مانند آن ها می گذرانیم که همه به دست انسان ساخته شده اند. حتی غذایی که می خوریم طی فرآیندهایی تهیه می شود که کم و بیش وسایل ماشینی در آن ها دخالت دارند. می دانیم که همه ی این چیزهای به نسبت تازه، که هر یک به نحوی در زندگی اجتماعی ما دخالت دارند، دستاورد علم و فناوری ماست.
موضوع این پاراگراف، ساخته های دست بشر است که نمونه های آن در جمله های پشتیبان آمده است. نویسنده در جمله ی نتیجه گیری همین موضوع را به شیوه ی دیگری بازگو کرده و یادآور شده است که چیزهای نام برده شده، همگی دستاورد علم و فناوری آدمی است.
پاراگرافی که سازماندهی خوبی داشته باشد، سه بخش اصلی دارد:
۱) جمله ی موضوع: سخن اصلی پاراگراف و مرکز توجه آن را بیان می کند.
۲) جمله های پشتیبان: با عرضه ی اطلاعات بیش تر و یا آوردن نمونه هایی، جمله ی موضوع را شرح و گسترش می دهند.
۳) جمله ی نتیجه : مشخص می کند که پاراگراف به پایان رسیده و نکته ی مهمی را یادآور می شود که خواننده باید به خاطر داشته باشد.
اگر به ساختاری که توضیح داده شد، اندکی با دقت بیش تر نگاه کنیم، پی می بریم که یک پاراگراف نیز به یک مقاله ی کوتاه می ماند. جمله ی موضوع را می توان در حکم مقدمه ی مقاله دانست که مشخص می کند نویسنده پیرامون چه موضوعی نوشته است. جمله های پشتیبان در حکم پیکره ی مقاله و جمله ی نتیجه مانند نتیجه گیری مقاله است. بنابراین، یک پاراگراف، یک «مقاله ی چند خطی» است و اگر همه ی این «مقاله های کوچک» به درستی نوشته شوند، آن گاه نوشته ی نهایی نیز مقاله ی درستی خواهد بود. از این رو، در ادامه راهنمایی هایی برای نگارش پاراگراف های سازمان یافته می آید.
ویژگی های جمله ی موضوع
جمله ی موضوع مهم ترین جمله ی پاراگراف است. این جمله به طور خلاصه می گوید که در آن پاراگراف پیرامون چه موضوعی بحث می شود. از این رو، جمله ی موضوع راهنمای خوبی برای نویسنده و خواننده است. نویسنده درمی یابد که چه اطلاعاتی را باید در جمله های پیرو بگنجاند و چه اطلاعاتی را نباید مطرح کند. خواننده نیز می داند که موضوع پاراگراف چیست و خودش را برای درک بهتر آن، آماده می کند.
پنج نکته ی مهم را درباره ی جمله ی موضوع به یاد داشته باشیم:
۱) کامل و کوتاه است.
وسعت زبان هر قوم و قدرت تعبیر آن، نمودار غنای فرهنگ و عمق اندیشه ی آن مردم است.هر قدر فرهنگی مایه ورتر و ملتی از تفکر و اندیشه ورزی بهره مندتر باشد ناگزیر به زبانی پهناور نیازمندتر است تا بتواند آنچه را در ذهن دارد و نیز عوالم درونی خویش را بیان کند. بنابراین، اگر گفته شود زبان وسیله ی اندیشیدن است سخنی نابجا نیست. بدیهی است کسی که زبانش پریشان و نابسامان باشد، فکرش نیز پریشیده و نااستوار خواهد بود و برعکس.
۲) نه زیاد کلی و نه زیاد خاص است.
الف) فراگیری زبان انگلیسی بسیار سخت است.(بسیار کلی است)
ب) یکی از دشواری های فراگیری زبان انگلیسی به خاطرسپردن واژه های بیگانه است.(مناسب است)
پ) برخی از واژه های انگلیسی ریشه ی فارسی یا عربی دارند.(مناسب است)
ت) واژه ی Muskmelon از واژه ی musk (برگرفته از واژه ی مُشک فارسی) و melon (واژه ای یونانی و به معنای میوه ی گرد و شبیه سیب) گرفته شده است.(بسیار خاص است و بهتر است به عنوان یکی از جمله های پشتیبان بیاید)
۳) روشن است و ابهام ندارد.
عبارت هایی مانند «جالب است»، «خوب است» یا «بی نظیر است» شاید متن شما را زیبا کنند، اما مبهم هستند. بهتر است زیبایی موضوع مورد نظر خود را به جای این واژه ها، با توصیف روشن و دقیق آن، به رخ خواننده بکشید.
۴) گاهی به صورت پرسشی بیان می شود.
اگر از شما بخواهند به یک فروشگاه زنجیره ای بروید تا مقداری هلوی تازه بخرید، در آن فروشگاه بزرگ چگونه آن را پیدا می کنید؟شما می دانید که فروشگاه محله ی شما کالاهایش را دسته بندی کرده است. بنابراین، به بخش میوه و سبزی می روید و قفسه ها ی میوه ها را پیدا می کنید. آن گاه باید به دنبال قفسه ی هلوها باشید. اگر فروشگاهی بخواهد مقداری میوه را کنار حبوبات و مقداری از آن ها را کنار گوشت ها بگذارد، پیدا کردن هلوها دشوارتر می شود.
۵) گاهی در جاهای دیگری از پارگراف جای می گیرد.
آلبرت اینشتین، یکی از نابغه های جهان، در نخستین تلاش خود نتوانست از عهده ی آزمون ورودی دانشگاه برآید. ویلیام فاکنر، یکی از نویسندگان برجسته ی آمریکا چون نتوانست دوره ی زبان انگلیسی را با موفقیت به پایان برساند، از ادامه ی تحصیل بازماند. ادیسون، که بزرگ ترین مخترع همه ی دوران ها به شمار می آید، از مدرسه فرار کرد. این نمونه ها نشان می دهد که موفق نبودن در مدرسه همیشه به معنای موفق نبودن در زندگی نیست.
نویسنده: نامشخص
