بر فراز تاریخ/فوق التاریخ

واکاوی تاریخی تفاوت های مواجهه امام هادی (ع) و معتزله با نظریه خلق قرآن

چاپ شده در فصلنامه علمی پژوهشی شیعه پژوهشی، 1396

مهدی نورمحمدی

اکرم السادات دهقانی(دانش آموخته سطح3حوزه علمیه)

چکیده

نظریه خلق قرآن یا قِدم و حُدوث قرآن، یکی از جنجالی‌ترین مباحث کلامی است که مناقشات فراوانی را میان متکلمان مسلمان ایجاد نمود. طرفداران نظریه خلق قرآن، قرآن را مخلوق و حادث دانسته و در مقابلِ کسانی قرار گرفته‌اند که قرآن را غیر مخلوق و قدیم شمرده‌اند.

معتزله از مدافعان اصلی نظریه خلق قرآن شناخته شده‌اند. از زمانی که اندیشه قِدَم قرآن در میان مسلمانان مطرح گردید، امامان معصوم علیهم‌السلام نیز موضع خویش را اعلام نموده و با آن به مخالفت برخاستند. حاکمان عباسی عصر امام هادی علیه‌السلام همچون متوکل و معتز، به بهانه اعتقاد به خلق قرآن به آزار و اذیت شیعه و معتزله پرداختند. مقاله پیش رو با استفاده از گزارش‌های تاریخی و با روش توصیفی – تحلیلی سعی نموده به این پرسش اصلی پاسخ دهد که بر اساس مستندات تاریخی، چه تفاوت‌هایی میان مواجهه امام هادی علیه‌السلام و معتزله با نظریه خلق قرآن وجود دارد؟

یافته‌های مقاله، این فرضیه را تأیید می‌نماید که به رغم پافشاری معتزله در ترویج اندیشه خلق قرآن، امام هادی (ع) آن را جدالی بیهوده دانسته و شیعیان را از ورود به این مباحث به شدت نهی می‌نمودند. ایشان همچنین برخلاف معتزله از تصریح به واژه مخلوق، برای قرآن کریم خودداری کرده و در بیان عقیده خویش پیرامون قرآن کریم به کلام الله بودن بسنده می‌نمودند.

واژگان کلیدی: امام هادی (ع)، خلق قرآن، حدوث قرآن، قدم قرآن، معتزله، دوران محنت.

۱ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

نقش امام جواد(ع) در آماده سازی جامعه شیعی برای دوران غیب

چاپ شده در فصلنامه علمی ترویجی پژوهش های مهدوی، 1396

علی اصغر ثنائی(دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه و کارشناسی ارشد تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب.)

مهدی نورمحمدی

چکیده:

تحقیق پیش‌رو در صدد پاسخ به این پرسش اصلی است که نقش امام جواد(ع) در آماده‌سازی جامعه شیعی برای عصر غیبت حضرت قائم(ع)، به چه میزان و چگونه بوده است؟ آموزه مهدویت برای شیعیان، مفهومی ناآشنا نبود. نخستین بار پیامبر اسلام(ص) مسلمانان را با این آموزه آشنا ساخت. در طول سه قرن نخست، افرادی ادعای مهدویت کرده و کسانی را که صادقانه به دنبال مهدی بودند، گمراه نمودند. از سویی هر چه به نیمه قرن سوم نزدیک‌تر می‌شویم، ضرورت آمادگی جامعه شیعی برای رویارویی با دوران غیبت بیشتر احساس می‌شود. وظیفه خطیر تبیین صحیح آموزه‌های مهدویت و آماده‌سازی جامعه برای غیبت مهدی، بر عهده امامان شیعی به ویژه امامان متاخرتر بود. نتیجه توصیف و تحلیل متون تاریخی و حدیثی، در بررسی فعالیت‌ها و آموزه‌های امام جواد(ع) آن که جوادالائمه(ع) با وجود به امامت رسیدن در خردسالی و کوتاهی عمر شریفشان، با این حال نقش مهمی در ترسیم و تبیین درست زوایای مختلف غیبت حضرت مهدی(ع) و آماده کردن شیعیان برای آن دوران داشتند.

واژگان کلیدی: امام جواد(ع)، دوران غیبت، قائم(ع)، مهدی(ع)، جامعه شیعی، واقفیه.

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

تعامل سیاسی امام علی(علیه السلام) با مردان سیاست؛ بررسی موردی معاویه

چاپ شده در کنگره بین المللی سیره امام علی(ع)، قم، 1396

مهدی نورمحمدی

زهرارحیمیان اقدم پور(دانش آموخته سطح 3 حوزه علمیه و کارشناسی ارشد کلام شیعه دانشگاه ادیان و مذاهب.)

چکیده

سیاست به معنای تدبیر ومصلحت اندیشی امور اجتماعی وعمومی جامعه است . سیاست در یکی از تقسیم های خود در طول تاریخ به دوتفسیر شیطانی والهی تقسیم شده است. امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در دوران قبل از خلافت و هم در دوران خلافتش با انبوه مخالفت ها وفتنه ها مواجه شده است. تفاوت سیاست الهی امام علی (علیه السلام) با سیاست شیطانی معاویه در پایبندی به اصول اسلام و سنت ناب محمدی است.

شناخت سیره سیاسی امیر المؤمنین (علیه السلام) و چگونگی تعاملات ایشان با مردان سیاست می تواند چراغ راهی برای رهبران جامعه اسلامی باشد . پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی با هدف کاربردی و از طریق جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای ومنابع الکترونیکی تهیه شده است. تعامل سیاسی امیرمؤمنان (علیه السلام) با مردان سیاست به ویژه معاویه از جمله مقاومت وایستادگی وپیش قدم نشدن در جنگ، دعوت به صلح، بصیرت و هوشیاری، ایشان را به عنوان چهره ای ماندگار درتاریخ بشر معرفی کرده است .

واژه های کلیدی: سیاست، تعامل، علی (علیه السلام)، معاویه. صفین.

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

واکاوی مفهوم جاهلیت در نهج البلاغه با تطبیق بر عصر مدرنیته

واکاوی مفهوم جاهلیت در نهج البلاغه با تطبیق بر عصر مدرنیته

چاپ شده در کنگره بین المللی سیره امام علی(ع)، قم، 1396

مهدی نور محمدی

مریم رضایی سرشت(دانش آموخته سطح 3 حوزه علمیه و کارشناسی ارشد تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب.)

چکیده

جاهلیت نوعی از حیات بشر است که با مولفه های خاصی تعریف می شود. به گونه ای که تمام ابعاد زندگی انسان در عرصه های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تحت تأثیر قرار می دهد. پرسش اصلی این است که چگونه مولفه های جاهلیت در کلام امام علی(ع) با مولفه های عصر مدرنیته منطبق هستند؟ این مولفه ها در دو دیدگاه چگونه است؟ نوشتار حاضر به بررسی مولفه های جاهلیت در نهج البلاغه و مقایسه آن با مولفه های مدرنیته پرداخته است. امام علی(ع) مبانی مولفه های جاهلیت را تکیه بر اندیشه های غیر خدایی و انحراف عقیدتی دانسته اند، در مقابل مولفه های مدرنیته با محوریت انسان و اندیشه های او بنا شده است. این مجموعه به انطباق مبانی هر دو مولفه و رابطه مستقیم آنها اشاره دارد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی، با روش جمع آوری داده ها از منابع کتابخانه ای تدوین شده است.

کلید واژه ها: جاهلیت، مدرنیته،امام علی^(ع)، نهج البلاغه، اندیشه، فرهنگ، تمدن.

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

لیست موضوعات سبک زندگی اهل بیت(ع)(1)

سبک زندگی اهل بیت (ع) در اقتصاد مقاومتی

سبک زندگی اهل بیت (ع) در انتخاب لباس و پوشاک زنان

سبک زندگی اهل بیت (ع) در انتخاب و استفاده از خوردنیها و آشامیدنیها

سبک زندگی اهل بیت (ع) در انتخاب و استفاده از لباس وپوشاک

سبک زندگی اهل بیت (ع) در انتخاب همسر

سبک زندگی اهل بیت (ع) در ایجاد آرامش در زندگی

سبک زندگی اهل بیت (ع) در برخوردهای جدی و قاطعانه

سبک زندگی اهل بیت (ع) در پرورش و تربیت

سبک زندگی اهل بیت (ع) در تعلیم و آموزش

ادامه مطلب...

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

بررسی محتوایی گزارشهای انتساب امام جواد(ع)

محل نشر: مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره و زمانه امام جواد(ع)

نقش: نویسنده

سال نشر: 1395

وضعیت چاپ : چاپ شده

نحوه تهیه : فردی

زبان : فارسی

چکیده شبهات گوناگونی به همراه پاسخ آنها پیرامون امام جواد(ع) همچون هر امام دیگری در جریان بوده است. یکی از این بحث‌ها، اصل مسئله فرزندی ایشان است. این سوال گرچه هم اکنون اندکی غریب می‌نماید اما چنین به نظر می رسد که زمانی مطرح بوده است که آیا محمدٌ الجواد فرزند علی بن موسی الرضا(ع) است؟ این مقاله با استناد به اسناد متعدد و متقن و به کارگیری روش تاریخی، ضمن اینکه شبهه عدم نسبت پدر و فرزندی بین امام جواد(ع) و امام رضا(ع) را رد می کند، اثبات می کند که اصل واقعۀ ایراد شبهه بر ساحت قدسی امام رضا(ع) به لحاظ تاریخی قابل قبول نیست. واژگان کلیدی: امام جواد(ع)، امام رضا(ع)، فرزندخواندگی، نسبت پدری، نسبت فرزندی

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

گرایش مدنیان به امام علی(ع) با بهره گیری از راویان مدنی؛

محل نشر: فصلنامه علمی ترویجی شیعه پژوهی، ش3، تابستان94

سال نشر: 1394

وضعیت چاپ : چاپ شده

نحوه تهیه : گروهی

نقش: نویسنده

زبان : فارسی

چکیده

بنا به شواهد و قرائن تاریخی، مدینه هرچند مولد و موطن تشیع است، ولی هیچ‌گاه یکی از اقطاب تشیع نبوده است. به عبارت دیگر، مدینه را نمی‌توان شهری شیعه‌خیز دانست. اما این بدان معنا نیست که اهالی آن هیچ‌گونه تمایلی به اهل بیت (ع) نداشته‌اند، بلکه گرایش‌های ‌حبی، سیاسی و علمی هر یک به فراخور خود در برهه‌های مختلف وجود داشته است. این مقاله درصدد رمزگشایی از گرایش مردم مدینه به اهل بیت (ع)، پس از رحلت پیامبر (ص) تا پایان عمر شریف امام علی (ع) (40 ه.ق.) است. بدیهی است که این مسئله در گرایش به امام علی (ع) متبلور است. این امر، روش‌های گوناگونی دارد که این قلم در مقالات دیگری آن را کاویده است. روش به کار رفته در این مقاله، بررسی محل سکونت راویان احادیث امام علی (ع) به عنوان جامعه نمونه آماری، برای کشف میزان گرایش اهل مدینه به امام علی (ع) است. نتیجه، کشفِ تساوی تقریبی راویان مدنی امام علی (ع) نسبت به مجموع راویان غیرمدنی ایشان و اثبات گرایش راویان مدنی احادیث، به حضرت علی (ع) و در نتیجه اطلاع نسبی از گرایش مدنیان به ایشان است.

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع)، گرایش، مدنیان، راوی، تشیع، ائمه (ع)، اهل بیت (ع)

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی

تعامل خواجه نصیرالدین طوسی با دولت مغول و نوسازی تمدن اسلامی

محل نشر: مجموعه چکیده مقالات همایش بین المللی دولت تمدن (اصفهان)

نقش: نویسنده

سال نشر: 1394

وضعیت چاپ : چاپ شده

نحوه تهیه : گروهی

زبان : فارسی

چکیده
این مقاله در صدد است تا نقش خواجه نصیرالدین طوسی را در تعامل با دولت مغول و نوسازی تمدن اسلامی پس از تخریب آن از سوی مغولان واکاوی نماید. پس از سرنگونی خوارزمشاهیان و هجوم مغولان به ایران، شهرها یکی پس از دیگری به تصرف مغولان درآمد. در این میان، بسیاری از دست آوردهای تمدنیِ برآمده از فرهنگ غنی اسلام، از بین رفت. کشته شدن دانشمندان، ویرانی مدرسه‌ها و سوزاندن کتابخانه‌ها تنها گوشه ای از این فاجعه فرهنگی بود. مهاجرت دانشمندان و انتقال کتاب‌ها به اروپا، این ضایعه فرهنگی را دوچندان می‌کرد. یافته‌ها برآنند که خواجه نصیرالدین طوسی با درک شرایط، به تعامل با دولت مغول پرداخت و رسالت خویش را در راستای نوسازی تمدن اسلامی تعریف نمود. وی با تاثیرگذاری بر مغولان، آنان را از ویرانی فرهنگی بازداشت و سپس به نوسازی خرابه‌های آنان در عرصه فرهنگ و تمدن پرداخت. از جمله اقدامات او می توان به تالیف آثار علمی، نجات جان دانشمندان مناطق تحت امر مغولان، جذب دانشمندان گوناگون از خارج کشور، تربیت شاگردان فراوان، تاسیس مراکز علمی همچون رصدخانه مراغه، جمع آوری کتاب‌های باقیمانده در اقصی نقاط کشور و تاسیس کتابخانه اشاره داشت. واژگان کلیدی: خواجه نصیرالدین طوسی، دولت مغول، تمدن، فرهنگ، ایران. (نویسندگان: مهدی نورمحمدی & حکمتیان)

۰ نظر

۰

مهدی نورمحمدی